Quản lý bền vững rừng tự nhiên thông qua nâng cao nhận thức và xây dựng năng lực về sử dụng quyền và địa vị pháp lý của cộng đồng dân tộc thiểu số đối với rừng tự nhiên ở miền Trung Việt Nam giai đoạn 2012-2014
Rừng cộng đồng đã tồn tại như là một phần của truyền thống địa phương, gắn các lợi ích của người dân với tín ngưỡng tâm linh và tôn giáo của cộng đồng và đóng một vai trò quan trọng trong đời sống và văn hóa của các nhóm dân tộc thiểu số. Để thúc đẩy lợi ích của cộng đồng và vai trò của họ trong sự bền vững của rừng, nhà nước Việt Nam đã và đang giao rừng cho cộng đồng quản lý và sử dụng lâu dài từ những năm 1990. Đã có một số mô hình quản lý rừng dựa vào cộng đồng thực hiện ở các khu vực khác nhau với sự hỗ trợ của Chính phủ Việt Nam và các tổ chức quốc tế và đã đạt được những thành tựu quan trọng.
Download sách tại đây:
Tuy nhiên, quá trình thể chế hóa và thực hiện các chính sách còn có nhiều khó khăn và thách thức. Địa vị pháp lý của cộng đồng chưa rõ ràng. Các quyền lợi và trách nhiệm pháp lý của cộng đồng như một chủ rừng thực sự vẫn chưa được Nhà nước thừa nhận. Hệ thống chính sách về quyền của người dân để tiếp cận, quản lý và sử dụng rừng vẫn còn khác biệt với thực tiễn nên những chính sách này chưa thực sự đi vào cuộc sống. Người dân ít được tiếp cận với các dịch vụ công, quỹ tín dụng, các hoạt động đầu tư từ Chính phủ hoặc các tổ chức, đặc biệt là chưa nhận thức đầy đủ các quyền lợi và trách nhiệm của mình đối với khu rừng được giao.
Từ năm 2011, C&E đã hợp tác với RLS tại Việt Nam trong một dự án thí điểm nhằm xây dựng năng lực cho cộng đồng trong quản lý và bảo vệ rừng ở Thừa Thiên Huế và Quảng Nam. Thí điểm cho thấy một mô hình quản lý bền vững rừng, hiệu quả có thể hỗ trợ cộng đồng địa phương thực hiện đầy đủ các quyền, nghĩa vụ và duy trì cuộc sống và văn hóa của mình được chứng minh và có thể được nhân rộng đến các khu vực có rừng tự nhiên nơi có tỷ lệ cao về các hộ nghèo dân tộc thiểu số sinh sống. Bên cạnh đó, được sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và cộng đồng, C&E tiếp tục thúc đẩy thí điểm “Quản lý bền vững rừng tự nhiên thông qua nâng cao nhận thức và xây dựng năng lực về sử dụng quyền và địa vị pháp lý của cộng đồng dân tộc thiểu số đối với rừng tự nhiên ở miền Trung Việt Nam giai đoạn 2012-2014”
Mục tiêu của dự án là nâng cao nhận thức và tăng cường năng lực cho cộng đồng để tiếp cận, sử dụng các quyền và nguồn lực xã hội phục vụ phát triển, các phương thức sinh kế bền vững và quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên địa phương. Đồng thời vận động chính sách cho việc lồng ghép mô hình vào chương trình của địa phương và các tổ chức phi chính phủ khác hoạt động vì sự bền vững về mặt xã hội, môi trường và phát triển.
Trong khuôn khổ dự án, ba cuốn tài liệu hướng dẫn: (1) Phương thức quản lý rừng cộng đồng: tiếp cận dựa trên quyền; (2) Kỹ năng làm việc nhóm và lập kế hoạch tổ chức các hoạt động nhóm quản lý rừng cộng đồng; (3) Hướng dẫn các phương thức sử dụng rừng thân thiện với môi trường, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện mục tiêu cụ thể này.
Hy vọng ba cuốn tài liệu này sẽ hữu ích đối với cộng đồng địa phương và các bên có quan tâm nhằm thúc đẩy nâng cao nhận thức và năng lực về quản lý rừng dựa vào cộng đồng.